Σενάριο Διδασκαλίας στη Νεοελληνική Λογοτεχνία, Γ΄ γυμν.,Kuro Siwo,Καββαδία Ν.

Σενάριο Διδασκαλίας στη Νεοελληνική Λογοτεχνία

Δημιουργός: Ευκαρπίδου Μαρούλα.

Τάξη: Γ΄Γυμνασίου στο 8^ο Γυμνάσιο Αχαρνών.

Χρόνος υλοποίησης: Μάιος 2014

Διδακτική ενότητα: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου, Καββαδία Ν., Kuro Siwo.

Χρονική διάρκεια: 4 ώρες, (1^η στην αίθουσα διδασκαλίας με διαδραστικό πίνακα, 2^η και 3^η στο εργαστήριο πληροφορικής, 4^η στην αίθουσα διδασκαλίας με διαδραστικό πίνακα ).

Προϋποθέσεις υλοποίησης: κρίνεται απαραίτητο να υπάρχει εκ μέρους του διδάσκοντος και των διδασκομένων κάποιος βαθμός εξοικείωσης με τον επεξεργαστή κειμένου, το λογισμικό παρουσίασης και το διαδίκτυο, καθώς και των μαθητών/τριών με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο εργασίας.

Συμβατότητα με το ΑΠΣ και το ΔΕΠΠΣ: η προτεινόμενη διδακτική δραστηριότητα ανταποκρίνεται πλήρως στους στόχους που έχει θέσει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών και το ΔΕΠΠΣ:

• ενίσχυση της γλωσσικής ικανότητας των μαθητών/τριών
• έμφαση στην κειμενοκεντρική μέθοδο
• εφαρμογή διδακτικών τεχνικών με τις οποίες επιδιώκεται η ενεργητική συμμετοχή του μαθητή/τριας.

Διαθεματικότητα: Νεοελληνική Λογοτεχνία, Αισθητική αγωγή, Μουσική.

Υλικοτεχνική υποδομή:

• Σχολικό εγχειρίδιο
• Επεξεργαστής κειμένου
• Λογισμικό παρουσίασης
• Βιντεοπροβολέας
• Διαδίκτυο
• USB συσκευές

Χρήσιμες διευθύνσεις περιήγησης:

• http://el.wikipedia.org
• http://earth.google.com
• http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1999/02/28021999.pdf
• http://www.hprt-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=8510&tsz=0&act=mMainView
• http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/nikos_kabbadias/meletes_trapalhs_glossari_a.htm
• http://www.musicpaper.gr/topics/item/447-2013-02-27-14-41-40
• https://www.google.gr/search?q=%CE%BD+%CE%BA%CE%B1%CE%B2%CE%B2%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%82&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=3wRWU-GrBOel0QW944HIBA&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=1093&bih=484
• http://kavvadias.ekebi.gr/chronologio.asp?recyear=all

• http://www.lifo.gr/team/sansimera/35244?comments_page=1&comments_order=r

• http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/584/3832,16829/,

• www.youtube.com/watch?v=DblfswREKOo
• www.youtube.com/watch?v=y-3bBQA7GK4
• www.youtube.com/watch?v=4sdlkhSwV-0
• www.youtube.com/watch?v=I0Nav0jUFpE

Σύντομη περιγραφή: Με αυτό το σενάριο επιδιώκεται οι μαθητές/τριες να γνωρίσουν ένα αντιπροσωπευτικό θαλασσινό ποίημα του Ν. Καββαδία. Θα μελετήσουν προεπιλεγμένες ιστοσελίδες και θα ερμηνεύσουν το ποίημα σε συνάρτηση με το βίο του ποιητή και την εποχή που γράφτηκε, ακολουθώντας την ανακαλυπτική - διερευνητική μάθηση. Θα κατανοήσουν το επάγγελμα των ναυτικών και θα γίνει προσπάθεια να συνειδητοποιήσουν τι επιρροές έχει προκαλέσει ο Καββαδίας σε άλλες μορφές τέχνης.

Γνωστικοί στόχοι

Με το σενάριο αυτό αναμένεται οι μαθητές/τριες:

1. Να γνωρίσουν τον ποιητή και το ποίημα του.
2. Να βιώσουν τις συνθήκες του ναυτικού επαγγέλματος.
3. Να εντοπίσουν και να ερμηνεύσουν τους συμβολισμούς του ποιήματος.
4. Να συσχετίσουν τα βιογραφικά στοιχεία του ποιητή με το κίνητρο για συγγραφή.
5. Να κατανοήσουν τη διασύνδεση του ναυτικού επαγγέλματος με την ανάγκη ποιητικής έκφρασης του Καββαδία.
6. Να διαπιστώσουν ομοιότητες και διαφορές με άλλα παράλληλα κείμενα.
7. Να παρατηρήσουν τη διαφορετική στιχουργική του ποιήματος σε σχέση με την εποχή που γράφτηκε και να προσπαθήσουν να την αιτιολογήσουν.

Παιδαγωγικοί στόχοι

Με το σενάριο αυτό αναμένεται οι μαθητές/τριες:

1. Να μάθουν να συζητούν, να ανταλλάσουν απόψεις και εμπειρίες και να εργάζονται ομαδικά.
2. Να συνηθίσουν να διερευνούν, προκειμένου να ανακαλύπτουν ό,τι τους ενδιαφέρει.
3. Να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να αξιοποιήσουν δημιουργικά τις δυνατότητές τους.
4. Να ευαισθητοποιηθούν μέσα από τα κείμενα και να φτάσουν στην ενσυναίσθηση.
5. Να αναπτύξουν ενδιαφέροντα και να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους και ίσως να ιχνηλατήσουν τυχόν ιδιαίτερες κλίσεις τους.
6. Να εθιστούν στην κάθε είδους καλλιτεχνική απόλαυση.

Τεχνολογικοί στόχοι

Με το σενάριο αυτό αναμένεται οι μαθητές/τριες:

1. Να μάθουν να αξιοποιούν το διαδίκτυο, αναζητώντας επιλεγμένες πληροφορίες σχετικά με τα θέματα που διερευνούν.
2. Να μπορέσουν να παράγουν δικό τους κείμενο, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχουν οι ΤΠΕ.
3. Να καλλιεργήσουν δεξιότητες, κριτική σκέψη και συνεργατικό πνεύμα μέσα στα πλαίσια του ψηφιακού γραμματισμού.
4. Να κατανοήσουν τη συμβολή των ΤΠΕ στη διαδικασία του μαθήματος και της μάθησης γενικότερα.

Πορεία διδασκαλίας

Α΄ Φάση (1^η ώρα στην τάξη με βιντεοπροβολέα).

1. Η καθηγήτρια εξηγεί στους μαθητές/τριες πώς θα γίνει το μάθημα με την αξιοποίηση των ΤΠΕ.
2. Ακολουθεί χωρισμός σε ομάδες 4 ατόμων, με κριτήριο την ετερογένεια ως προς τις μαθησιακές και τεχνολογικές ικανότητες. Διατίθενται 5 λεπτά, προκειμένου να αναλάβουν μόνα τους ρόλους ( χειριστής ηλεκ. υπολογιστή, γραμματέας, συντονιστής και παρουσιαστής.)
3. Ως αφόρμηση έπεται ακρόαση του μελοποιημένου ποιήματος. Κάποιοι μαθητές/τριες αναγνωρίζουν ότι το έχουν ακούσει.
4. Διαβάζεται το ποίημα από την καθηγήτρια και γίνεται σύντομη εισήγηση για τον ποιητή μέσω ενός λογισμικού παρουσίασης και του βιντεοπροβολέα.
5. Οι μαθητές/τριες παροτρύνονται να διαβάσουν και μόνοι/ες τους το κείμενο και το γλωσσάρι, εκφράζουν τυχόν απορίες και παίρνουν προς συμπλήρωση ένα φύλλο εργασίας κοινό, ανεξαρτήτως ομάδων.

Β΄ Φάση ( 2^η και 3^η ώρα στο εργαστήριο πληροφορικής).

Στο εργαστήριο πληροφορικής κάθε ομάδα συγκεντρώνεται γύρω από τον υπολογιστή της. Στην επιφάνεια εργασίας κάθε υπολογιστή έχει ανοιχτεί ο αντίστοιχος φάκελος κάθε ομάδας, που έχει δοθεί και σε έντυπη μορφή σε κάθε μαθητή/τρια της ομάδας.

• Η πρώτη ομάδα αναζητά πληροφορίες σχετικά με το βίο και τα έργα του ποιητή, καθώς και τη σημασία κάποιων όρων, ώστε να καταλάβουν τι προσδίδει η επιλογή τους στο ποίημα.
• Η δεύτερη ομάδα διερευνά τις συνθήκες του ναυτικού επαγγέλματος στο ποίημα του Καββαδία και σε ένα παράλληλο κείμενο και προσπαθεί να εκφράσει την κρίση της για το επάγγελμα.
• Η τρίτη ομάδα επιχειρεί να ανακαλύψει την ψυχολογική κατάσταση και τα συναισθήματα του ποιητή, όπως διαφαίνονται από το ποίημα.
• Η τέταρτη ομάδα ασχολείται με τη μορφή και συγκεκριμένα με τη γλώσσα, τη στιχουργική του ποιήματος και τα εκφραστικά του μέσα.
• Η πέμπτη ομάδα προβληματίζεται σχετικά με τις μελοποιήσεις των ποιημάτων του Καββαδία, τις ερμηνείες τους και τη σημασία τους.
• Η έκτη ομάδα εξετάζει τι εικαστικές επιδράσεις ασκεί ο Καββαδίας με το έργο του.

Σε αυτή τη φάση οι μαθητές/τριες συνεργάζονται με τα μέλη της ομάδας τους και η καθηγήτρια παρεμβαίνει, όταν της ζητηθεί, συμβουλευτικά και διευκολυντικά. Στόχος της είναι να εμψυχώνει και τους πιο αδιάφορους μαθητές/τριες, ώστε κι αυτοί/ές να συνεισφέρουν στο ομαδικό αποτέλεσμα και να τονώνουν την αυτοπεποίθησή τους. Παράλληλα οι μαθητές/τριες μαθαίνουν να διαβάζουν κριτικά, να αξιολογούν τη διαδικτυακή πληροφορία, να οικοδομούν τη γνώση έπειτα από δική τους αυτενέργεια και να παράγουν συνεργατικό λόγο.

Γ΄ Φάση ( 4^η ώρα στην τάξη με βιντεοπροβολέα).

Οι μαθητές/τριες παρουσιάζουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα της εργασίας τους, κάνοντας χρήση των συσκευών USB και του βιντεοπροβολέα. Γίνεται διάλογος και σύνθεση όλων των απόψεων. Η καθηγήτρια συντονίζει και στο τέλος μοιράζει φύλλα αυτοαξιολόγησης για κάθε μαθητή/τρια και ετεροαξιολόγησης για τις ομάδες, προκειμένου οι μαθητές/τριες να αποτιμήσουν την προσωπική τους συμβολή, το αποτέλεσμα της συνεργασίας τους και γενικότερα την επίτευξη των στόχων. Στην αξιολόγηση ρόλο έχει και η καθηγήτρια. Δίνεται έτσι η δυνατότητα αναστοχασμού, με σκοπό τη βελτίωση στο μέλλον.

Επεκτασιμότητα

Το σενάριο θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με περισσότερα ποιήματα του Καββαδία, καθώς και πιο πολλά στοιχεία σε κάθε ένα τομέα που θίξαμε, ώστε να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο project για τον ποιητή και την ποιητική του τέχνη, με το οποίο οι μαθητές/τριες θα εργάζονταν όλο το χρόνο και θα το παρουσίαζαν με τη λήξη του σχολικού έτους.

Φύλλα εργασίας

Φύλλο εργασίας

Ομάδα πρώτη

Συμμετέχοντες μαθητές/τριες:

Α. Περιηγηθείτε στην http://kavvadias.ekebi.gr/chronologio.asp?recyear=all και μελετήστε τη βιογραφία του Ν. Καββαδία, καθώς και την εργογραφία του και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Ποια θέση νομίζετε ότι έχει στη ζωή του το ταξίδι;
2. Μαραμπού, Πούσι, Βάρδια, Τραβέρσο: οι περισσότεροι τίτλοι των έργων του πού παραπέμπουν; Αναζητήστε τη σημασία τους στην διεύθυνση:

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/nikos_kabbadias/meletes_trapalhs_glossari_a.htm. Ποιο στοιχείο διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο;

Β. Kuro Siwo: Αναζητήστε πληροφορίες στο www.el.wikipedia.org για το τι είναι, ποια τα φυσικά χαρακτηριστικά και οι επιδράσεις του. Κατόπιν εξηγήστε τι προεκτάσεις μπορεί να έχει στο ποίημα και για αυτό το επιλέγει ως τίτλο.

Γ. Γέφυρα του Αδάμ: στο www.el.wikipedia.org βρείτε πληροφορίες για το τοπωνύμιο και τη σημασία του για τη ναυσιπλοΐα. Έπειτα επισκεφτείτε το http://earth.google.com για να συνειδητοποιήσετε πού βρίσκεται και πώς είναι.

( Να ανοίξετε ένα έγγραφο Word και να καταγράψετε τις απαντήσεις σας, να το αποθηκεύσετε στο φάκελο στην επιφάνεια εργασίας και να το μεταφέρετε σε μία USB συσκευή).

Φύλλο εργασίας

Ομάδα δεύτερη

Συμμετέχοντες μαθητές/τριες:

Α. Διαβάζοντας προσεκτικά το ποίημα, να συμπληρώσετε με λέξεις του κειμένου τον παρακάτω πίνακα με τις αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι ναυτικοί στην εργασία τους. Ποιες δυσκολίες φαίνεται να αποδέχεται πιο εύκολα ο ποιητής;

ΑΝΤΙΞΟΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ	ΛΕΞΕΙΣ - ΦΡΑΣΕΙΣ
Εμπόδια ταξιδιού
Αρρώστιες
Σωματική ταλαιπωρία
Έλλειψη καθαριότητας
Απότομες αλλαγές κλίματος
Άσχημες καιρικές συνθήκες
Μοναξιά
Ερωτικές μνήμες

Β. Στη μηχανή αναζήτησης πληκτρολογήστε: ΟΥΡΑΝΗΣ Κ.,«ΣΥΛΛΟΓΙΕΜΑΙ ΤΟΥΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥΣ». Στη συνέχεια αντιγράψτε το κείμενο σε ένα φάκελο που θα ανοίξετε στην επιφάνεια εργασίας. Αφού το μελετήσετε, αναφέρατε ποιες ομοιότητες και διαφορές διαπιστώνετε σε σχέση με το ποίημα του Καββαδία.

Γ. Ποιες ανάγκες ικανοποιούσε το ταξίδι στον Καββαδία; Ποιες προοπτικές πιστεύετε ότι προσφέρει το ναυτικό επάγγελμα σήμερα; Μπορείτε να αντλήσετε πληροφορίες στην ιστοσελίδα http://users.sch.gr/grasy-epal-elven/ploiarxwn_aen.html.

( Όλες τις απαντήσεις σας να τις καταγράψετε σε ένα Word έγγραφο, που θα αποθηκεύσετε στο φάκελο στην επιφάνεια εργασίας και θα το μεταφέρετε σε μία USB συσκευή).

Φύλλο εργασίας

Ομάδα τρίτη

Συμμετέχοντες μαθητές/τριες:

A. Αναφέροντας συγκεκριμένες εκφράσεις του ποιήματος, ποια συναισθήματα διαπιστώνετε ότι διακατέχουν τον ποιητή;

Β. Σε ποια ανήκει, πιστεύετε, ο λόγος , που σφυρίζει μες στο μυαλό του; Με τι τρόπο μας λέει πως προσπαθεί να ξεχαστεί;

Γ. Η ψυχολογική του διάθεση είναι ξεκάθαρη; Ποιες λέξεις δείχνουν ότι έφυγε για το πρώτο ταξίδι, καθότι δεν άντεχε το παρελθόν; Ποιες λέξεις συμβολίζουν ότι όλα προδιαγράφονται θολά κι ασαφή; Τελικά τι αποτελεί το ταξίδι για τον Καββαδία;

Δ. Στη μηχανή αναζήτησης πληκτρολογήστε: «ΟΥΡΑΝΗΣ Κ., ΣΥΛΛΟΓΙΕΜΑΙ ΤΟΥΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥΣ». Αντιγράψτε το κείμενο σε φάκελο που θα ανοίξετε στην επιφάνεια εργασίας. Διαβάστε το και καταγράψτε τα συναισθήματα των ναυτικών, χρωματίζοντάς τα με χαρούμενο χρώμα, αν είναι θετικά και με σκούρο, αν είναι αρνητικά.

( Όλες οι απαντήσεις να γραφούν σε ένα Word έγγραφο, που θα αποθηκεύσετε στο φάκελο στην επιφάνεια εργασίας και θα το μεταφέρετε σε μία USB συσκευή )

Φύλλο εργασίας

Ομάδα τέταρτη

Συμμετέχοντες μαθητές/τριες:

Α. Να καταγράψετε τα εκφραστικά μέσα του ποιήματος. Ποια διαπιστώνετε ότι επιλέγει περισσότερο ο ποιητής και τι πετυχαίνει με αυτά;

Β. http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/nikos_kabbadias/meletes_trapalhs_glossari_a.htm :

αναζητήστε στην παραπάνω ιστοσελίδα τη σημασία και την προέλευση των άγνωστών σας λέξεων. Γιατί χρησιμοποιεί, πιστεύετε, ναυτικό λεξιλόγιο και τι προσδίδει αυτό στο ποίημα;

ΛΕΞΕΙΣ	ΣΗΜΑΣΙΑ	ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Γ. Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Πούσι, που εκδόθηκε το 1947, εποχή που κυριαρχούσε η γενιά του '30. Αφού διαβάσετε τα χαρακτηριστικά στιχουργικής της γενιάς του '30 στη διεύθυνση http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/584/3832,16829/, επιλέγοντας την ενότητα «Η γενιά του Τριάντα » - μοντερνισμός, υπερρεαλισμός, να τη συγκρίνετε με τη στιχουργική του kuro Siwo.

Δ. Παρατηρήστε σε τι πρόσωπα αφηγείται ο ποιητής και σχολιάστε ιδιαίτερα τη χρήση του β΄ ενικού προσώπου.

( Όλες οι απαντήσεις, πλην του πίνακα, να γραφούν σε ένα Word έγγραφο, που θα αποθηκεύσετε στο φάκελο στην επιφάνεια εργασίας και θα μεταφέρετε σε μία USB συσκευή).

Φύλλο εργασίας

Ομάδα πέμπτη

Συμμετέχοντες μαθητές/τριες:

Α. Επισκεφτείτε τις παρακάτω διευθύνσεις στο διαδίκτυο και ακούστε τις μελοποιημένες ερμηνείες του « kuro siwo»:

• www.youtube.com/watch?v=I0Nav0jUFpE
• www.youtube.com/watch?v=DblfswREKOo
• www.youtube.com/watch?v=y-3bBQA7GK4
• www.youtube.com/watch?v=4sdlkhSwV-0

Ποιου ερμηνευτή σας συγκινεί περισσότερο η ερμηνεία και γιατί; Λάβετε υπόψη για την απάντησή σας ποιου αποδίδει καλύτερα την ψυχολογία του ποιητή, τις συνθήκες που αντιμετωπίζει και το σε ποιον απευθύνεται. Σας αρέσει καλύτερα να διαβάζετε το ποίημα ή να το ακούτε μελοποιημένο;

Β. Στην ιστοσελίδα http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1999/02/28021999.pdf, διατρέξτε το αφιέρωμα στον ποιητή, ώσπου να φθάσετε στο κεφάλαιο « Ο Καββαδίας μελοποιημένος». Μελετήστε το άρθρο και πολύ σύντομα αναφερθείτε στους λόγους για τους οποίους αγαπήθηκαν τόσο πολύ τα μελοποιημένα ποιήματά του.

Γ. Διατυπώστε σύντομα τον προβληματισμό σας για το αν είστε υπέρ ή κατά της μελοποιημένης ποίησης, αιτιολογώντας την απάντησή σας.

( Όλες τις απαντήσεις σας να τις καταγράψετε σε ένα Word έγγραφο, να το αποθηκεύσετε στο φάκελο στην επιφάνεια εργασίας και να το μεταφέρετε σε μία USB συσκευή).

Φύλλο εργασίας

Ομάδα έκτη

Συμμετέχοντες μαθητές/τριες:

Α. Στη διεύθυνση http://www.musicpaper.gr/topics/item/447-2013-02-27-14-41-40

θα βρείτε με χρονολογική σειρά όλους τους δίσκους που περιέχουν τραγούδια σε ποίηση Ν. Καββαδία. Παρατηρήστε τα εξώφυλλά τους από εικαστική άποψη. Ποιο σας αρέσει περισσότερο και γιατί;

Β. https://www.google.gr/search?q=%CE%BD+%CE%BA%CE%B1%CE%B2%CE%B2%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%82&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=3wRWU-GrBOel0QW944HIBA&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=1093&bih=484

Στην παραπάνω ιστοσελίδα θα έχετε την ευκαιρία να δείτε πολλές φωτογραφίες του ποιητή. Παρατηρώντας τη φυσιογνωμία του σε τι συμπεράσματα οδηγήστε για τον χαρακτήρα του;

Γ. http://www.lifo.gr/team/sansimera/35244?comments_page=1&comments_order=r

Παρατηρήστε στην αρχή του αφιερώματος πώς έχει ζωγραφίσει ο Τσαρούχης τον Καββαδία και σχολιάστε αν βρίσκετε αντιπροσωπευτικό τον πίνακα;

Δ. Με στίχους από το kuro siwo φτιάξτε ένα λογισμικό παρουσίασης επιλέγοντας κατάλληλες εικόνες, που να αποδίδουν την ατμόσφαιρα του ποιήματος.

( Όλες τις απαντήσεις να τις καταγράψετε σε ένα Word έγγραφο, που θα το αποθηκεύσετε στο φάκελο στην επιφάνεια εργασίας και θα το μεταφέρετε σε μία USB συσκευή).